Zweden
het grootste land van Scandinavië
Zweden is het grootste land van Scandinavië. Het is elf keer groter dan Nederland en toch wonen er ‘maar’ 9 miljoen mensen. Zweden is een monarchie, net als Nederland en België. Er is dus geen president, maar een vorst. De koning van Zweden heet Carl XVI Gustaf. In 2009 was hij hier op staatsbezoek, samen met zijn vrouw, koningin Silvia.
De Zweedse geschiedenis begint met de Vikingtijd. De Zweedse Vikingen voeren vooral naar Rusland. Ze kwamen zelfs in het Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten! Het waren in de eerste plaats handelaars. Ze kwamen thuis met pelzen en met allerlei luxueuze, exotische spullen, zoals sieraden en zijde. Een klein deel van die producten kwam uiteindelijk bij ons terecht. Kooplieden uit Dorestad handelden namelijk met de Zweedse handelsnederzetting Birka* en ruilden er o.a. aardewerk en wijn voor pelzen en barnsteen.
De 17e eeuw was de Zweedse gouden eeuw. In die tijd hoorden ook Finland en delen van het Baltische gebied en Noord-Duitsland bij Zweden. Zweden probeerde ook Denemarken te veroveren. De Republiek – ‘wij’ zullen we maar zeggen – stuurde de vloot naar het noorden om de Denen te helpen. Dat was puur eigenbelang, want de Republiek wilde voorkomen dat de oevers van de Sont* in handen van één land zouden komen. Dan zouden de passerende handelsschepen namelijk meer tol moeten betalen en dat was nadelig voor de handel. En de handel met het Oostzeegebied was voor ons superbelangrijk.
|
Het populairste museum van Scandinavië is het Vasa Museum in Stockholm. Dat is geen oude knäckebrödfabriek, maar een museum waar een 17e-eeuws oorlogsschip te zien is. De Vasa (je spreekt het uit als /wasa/) is een authentiek schip, geen replica dus. Het was niet goed gebouwd. Tijdens zijn maidentrip (eerste tocht) op 10 augustus 1628 kapseisde het al toen het nog niet eens de haven uit was! In 1961 is het wrak opgetakeld. Het verkeerde nog in heel goede staat. |
In de 19e eeuw was Zweden net als Noorwegen een arm land. Veel Zweden emigreerden naar Amerika. Maar in de 20e eeuw zou Zweden rijk en welvarend worden. Dat was vooral te danken aan de houtverwerkende industrie en de ijzerindustrie. Zweden werd het toonbeeld van een verzorgingsstaat. Een verzorgingsstaat is een land met goede sociale voorzieningen. Als een Zweed werkeloos wordt, dan zegt de staat niet ‘toedeledökie, zoek het zelf maar uit!’, maar zorgt ervoor dat je een behoorlijke werkeloosheidsuitkering krijgt en dat je zo nodig wordt omgeschoold voor een ander beroep, zodat je makkelijker een nieuwe baan kunt vinden.
Zweden is lid van de Europese Unie, net als wij. Toch betaal je er niet met euro’s, maar met kronen. Zweden is géén lid van de NAVO. Het is namelijk vanouds neutraal: het wil onpartijdig blijven. Het is al bijna 2 eeuwen geleden, in 1814, dat Zweden voor het laatst oorlog heeft gevoerd! Maar je moet niet denken dat het dan ook wel geen leger zal hebben. Zweden bouwt zelfs zijn eigen straaljagers!
Een groot deel van Zweden bestaat uit bos; voornamelijk naaldbos, maar ook veel berkenbos. Al in de 17e eeuw importeerden wij hout uit Zweden, o.a. voor de scheepsbouw. Nog altijd is de houtindustrie belangrijk voor Zweden. Hout wordt niet alleen gebruikt als bouwmateriaal, maar ook in de meubelindustrie en in de papierindustrie.
Helemaal in het noorden van Zweden ligt Zweeds Lapland. Als sinds mensenheugenis wonen daar Samen (‘Lappen’). Vroeger leefden veel Samen van de rendierhouderij. In Lapland ligt het stadje Kiruna. Er wordt ijzererts gewonnen. Het erts wordt met enorme goederentreinen naar de Noorse havenstad Narvik vervoerd. Niet naar een Zweedse havenstad, want de Botnische Golf* vriest in de winter dicht.
Bijna elke Nederlander heeft wel ‘iets Zweeds’ in huis: een IKEA-meubel, een jurk van H&M, Zweeds glaswerk, een boek van Astrid Lindgren of anders wel een doosje säkerhets tändstickor uit Uddevalla.
Heb jij ook iets Zweeds thuis?
* De Sont is de zee-engte tussen Denemarken en Zweden. Het is de smalle verbinding tussen de Noordzee en de Oostzee.
* Birka lag in de buurt van de plaats waar nu de Zweedse hoofdstad Stockholm ligt.
* De Botnische Golf is het noordelijke deel van de Oostzee, tussen Zweden en Finland.
Journaal: een 17e-eeuws Nederlands (?) vrachtschip op de bodem van de Oostzee (1:56 minuut). Teleblikaccount nodig!
Hier vind je de website van het Vasa Museum (Nederlandstalig).
Surfspin: hier vind je info over de Samen.
Surfspin: hier vind je info over Noorwegen.
Surfspin: hier vind je info over Dorestad.
Surfspin: naar het keuzemenu Scandinavië.
Naar het HOME van de Surfspin.
Geplaatst op 6 april 2009.
© Surfspin 2009