Willem I
koning-koopman (1772 − 1843)
hij stak ‘van de schouders opwaarts boven de natie uit’
Op 30 november 1813 landde prins Willem Frederik van Oranje op het Scheveningse strand. Willem werd geen stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, zoals zijn vader was geweest, maar koning van het Koninkrijk der Nederlanden.
Franse tijd
Willem Frederik (Willem VI) was de zoon van stadhouder Willem V. In januari 1795 was Willem V met zijn familie naar Engeland gevlucht, nadat het Franse leger over de bevroren rivieren Holland was binnengetrokken. In de Franse tijd is ons land enkele jaren lang een koninkrijk geweest. De koning van dit Koninkrijk Holland was Lodewijk Napoleon, een broer van de Franse keizer Napoleon. Twee eeuwen lang had de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bestaan uit zeven losse gewesten (provincies). Maar de Fransen hadden er een eenheidsstaat van gemaakt: een land dat centraal bestuurd werd, net als Frankrijk zelf.
Koninkrijk der Nederlanden
Stadhouder Willem V stierf in ballingschap.* Nadat Napoleon was verslagen, trokken de Franse soldaten uit Nederland weg. Willem VI keerde uit Engeland terug. Iedereen blij! Willem werd ingehuldigd als Willem I, soeverein vorst* van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. De Republiek der Verenigde Nederlanden kwam dus niet meer terug en Nederland bleef een eenheidsstaat.
Willem wordt koning
Nu Frankrijk verslagen was, wilden de andere grote landen dat het een sterke noorderbuur zou krijgen, zodat Frankrijk zich niet meer zo makkelijk kon uitbreiden. Daarom werden de Zuidelijke of Oostenrijkse Nederlanden (waar nu België en Luxemburg liggen) en het Koninkrijk der Nederlanden samengevoegd. Koning van dit Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd Willem I.
- Hij was de grote baas van het land, machtiger dan de regering.
- Hij wilde van zijn koninkrijk een modern land maken.
Handel en industrie
Koning Willem I stimuleerde de economie van zijn rijk. De industrie (de fabrieken en kolenmijnen) moest vooral in het zuiden van zijn rijk komen, in wat nu België is. De goederen die deze industrie produceerde, werden naar het noorden (Nederland) vervoerd en van daaruit verkocht en verscheept. Om het vervoer binnen zijn rijk te verbeteren, liet de koning kanalen graven en straatwegen aanleggen, de voorlopers van onze snelwegen. De koning stak veel eigen geld in nieuwe ondernemingen en dankzij de winsten van deze ondernemingen werd hij schatrijk. Daarom wordt hij de koning-koopman genoemd.
De Tiendaagse Veldtocht
Het koninkrijk scheurt
In het zuiden, dus in wat nu België is, was men niet blij met Willem. De katholieke zuiderlingen hadden liever geen protestantse koning. En de Franstalige, vooruitstrevende elite* vond hem autoritair* en was tegen zijn taalwet, die bepaalde dat het Nederlands de eerste taal van het rijk was. In 1830 brak in Brussel de Belgische Opstand uit. Willem stuurde een leger om de opstand neer te slaan. Dit werd de Tiendaagse Veldtocht. Toen een Frans leger de opstandelingen te hulp kwam, trok zijn leger zich terug. Vlaanderen en Wallonië scheidden zich af en vormden een eigen koninkrijk: België.
Willem heeft de scheuring van zijn koninkrijk nooit kunnen verkroppen. In 1840 deed hij verbitterd* afstand van de troon. Hij werd opgevolgd door zijn oudste zoon, Willem II. Er werd een nieuwe grondwet aangenomen die de macht van de koning aan banden legde*.
* Het citaat uit de ondertitel komt uit het boek Erflaters van onze beschaving van Jan en Annie Romein.
* Je leeft in ballingschap als je uit je land bent gezet en in een ander land afwacht tot je weer terug kan.
* Willem werd in 1813 soeverein vorst, de man met de hoogste macht. In 1815 kreeg hij de titel ‘koning’.
* De elite is de groep van invloedrijke mensen, de bovenlaag.
* Je bent vooruitstrevend (progressief) als je veel dingen wilt vernieuwen.
* Als je autoritair bent, drijf je steeds je eigen zin door; je speelt dus constant de baas.
* Als je verbitterd bent, ben je boos en teleurgesteld omdat je vindt dat je niet goed behandeld bent of te weinig waardering krijgt.
* Aan banden leggen betekent ‘beperken, kleiner maken’.
TIP van meester THEO
Tv-aflevering van Het Klokhuis over koning Willem I (14½ minuut).
Entoen.nu: info over Willem I op de website van de Canon van Nederland.
Entoen.nu: Canonclip groep 7 en 8 over Willem I (filmpje van 4:06 min.).
SchoolTV: Onze eerste koning (filmpje van 2:40 minuten).
SchoolTV: Het verlies van België (filmpje van 1:54 minuten).
Surfspin: naar het vorige onderwerp van de Canon van Nederland: de Franse tijd.
Surfspin: naar het volgende onderwerp van de Canon van Nederland: de eerste spoorweg.
Surfspin: naar het keuzemenu Geschiedenis.
Naar het HOME van de Surfspin.
Geplaatst op 20 juli 2010, het laatst gewijzigd op 8 april 2014.
© Surfspin 2010-2014