home > geschiedenis > tijd van Grieken en Romeinen
home > geschiedenis > Canon van Nederland > limes
kerndoelen po: 52

Romeinse ruiter (Museum Het Valkhof, Nijmegen)

Romeinse ruiter 
© Museum Het Valkhof, Nijmegen 

De limes

de Rijn als grensrivier van het Romeinse Rijk

In het jaar 12 voor Christus kwamen de Romeinen naar onze streken. Ze wilden Germanië gaan veroveren. Dat was het land van de Germanen dat aan de overkant van de Rijn lag. Maar hun veroveringsplan is nooit gelukt. Toen besloten de Romeinen dat de Rijn dan maar de grens moest worden. Op de zuidoever bouwden ze forten en wachttorens. Deze versterkte grens heet de limes (je spreekt het uit als /líé-mes/).


Germania Inferior
Ons rivierengebied behoorde tot de Romeinse provincie Germania Inferior (Neder-Germanië), waarvan de hoofdstad in het tegenwoordige Duitsland lag. Direct ten zuiden van de Rijn, in het Romeinse Rijk, woonden de Bataven en de Cananefaten. Dat waren Germaanse stammen. Zij waren vrienden van de Romeinen. Er zaten Bataafse en Cananefaatse soldaten in het Romeinse leger.

Coriovallum

 Coriovallum (Romeins Heerlen)
 met op de voorgrond het badhuis
 © Thermenmuseum, Heerlen

Heerwegen, villa’s en thermen
De Romeinen legden verharde wegen aan. Langs deze heerwegen zetten ze mijlpalen neer, zodat je kon zien hoeveel Romeinse mijl je nog te gaan had tot aan de volgende plaats. Ze stichtten hier ook steden: Ulpia Noviomagus (Nijmegen) en Forum Hadriani (Voorburg, bij Den Haag). Dat zullen de Germanen wel bijzonder hebben gevonden, want die woonden zelf in piepkleine boerendorpjes.

Vooral in Limburg bouwden de Romeinen villa’s. Dat waren grote, stenen boerderijen. Ook bouwden ze badhuizen (thermen). In het Thermenmuseum in Heerlen zijn de resten van zo’n badhuis te zien. Het bestond uit wisselbaden (met warm, lauw en koud water – brrr), een sauna en een massageruimte. Je kon er ook sporten, bijvoorbeeld een partijtje worstelen.

terra-sigillata-aardewerk

Romeins aardewerk 

Pax Romana
De Romeinen brachten vrede en welvaart: de Pax Romana (‘Romeinse vrede’). Ze introduceerden nieuwe producten, zoals glaswerk, wijn, perziken, vijgen, druiven en kippenvlees. Hun aardewerk maakten ze op de draaischijf. Dat ging veel sneller dan met de hand. En het was heel wat mooier dan de potten die de Germanen kleiden! De Germanen uit het vrije Germanië, onder wie de Friezen, wilden die mooie Romeinse spullen wel hebben. Ze dreven handel met de Romeinen.

Maquette van de Romeinse villa die bij Mook (in Noord-Limburg) heeft gestaan.

 maquette v.e. vroegere Romeinse villa
 © Limburgs Museum, Venlo

Lekker lezen
De plaatselijke bevolking nam veel van de Romeinen over. Toen de Romeinen kwamen, waren de mensen die hier woonden nog ongeletterd (ze konden niet lezen en schrijven). Veel Romeinen konden wél lezen. Ze schreven briefjes door met een schrijfstift op een schrijfplankje in een laagje was te krassen. De bevolking van Romeins Nederland leerde Latijn spreken en soms ook schrijven.


Afgezien van de Bataafse Opstand in 69/70 na Christus hield de limes twee eeuwen stand. Maar vanaf ± 250 staken Germaanse krijgsbendes de Rijn over en plunderden het Romeinse gebied. Na een periode van herstel is de Rijngrens in ± 400 voorgoed gevallen. Toen vielen de Franken (een verbond van Germaanse stammen) massaal het Romeinse Rijk binnen en veroverden het gebied wat nu Zuid-Nederland, België en Frankrijk is. De Franken zouden een grote rol gaan spelen in de geschiedenis.


(Met dank aan het Thermenmuseum in Heerlen en het Limburgs Museum in Venlo voor het beschikbaar stellen van de afbeeldingen van Coriovallum resp. de Romeinse villa.)

 

TIP van meester THEO
Tv-aflevering van Het Klokhuis over de limes (14½ minuut): Mustafa gaat in het Romeinse leger.

 

YouTube: stukjes uit de 6-delige serie Op het spoor van Romeinen en Bataven (10 minuten).
SchoolTV: Romeinen in ons land (filmpje van 3:02 minuten).
Dieven in de tijd: met een tijdmachine naar de Romeinse tijd!
Canon van Limburg: Romeinse thermen in Heerlen.
Surfspin: Noviomagus (Romeins Nijmegen).
Surfspin: Forum Hadriani (Romeins Voorburg).
Surfspin: de Bataven, vrienden van de Romeinen.
Surfspin: het Romeinse marskamp op de Veluwe.
Surfspin: het meisje van Yde woonde in Germanië.
Surfspin: een Romeins schrijfplankje uit Friesland.
Surfspin: naar het vorige onderwerp van de Canon van Nederland: hunebedden.
Surfspin: naar het volgende onderwerp van de Canon van Nederland: Willibrord.
Surfspin: naar het keuzemenu Geschiedenis.
Naar het HOME van de Surfspin.


Geplaatst op 2 juni 2008, het laatst gewijzigd op 19 mei 2014.

© Surfspin 2008-2014