home > natuur > dieren > zoogdieren
kerndoelen: 40 



James Haas (tekening: Peter Twisk).








Mijn naam is Haas … James Haas









De haas en het konijn zijn familie van elkaar. Ze lijken ook op elkaar: ze hebben allebei lange achterpoten en lange oren. Anders dan je misschien zou denken, behoren de haas en het konijn niet tot de knaagdieren. Ze vormen een eigen familie, namelijk die van de haasachtigen. Bij haasachtigen heet het mannetje rammelaar en het wijfje moer of voedster.






Laten we maar met de haas beginnen, want die komt al vanouds in Nederland voor. Bij ons leeft de haas in grasland, op bouwland en op de hei. Een haas graaft geen hol, maar maakt een eenvoudig kuiltje in de vegetatie. Zo’n vaste ligplaats noem je een leger. Hazen zijn nestvlieders: ze worden bij wijze van spreken startklaar geboren. Een Nederlandse haas krijgt gemiddeld 11 jongen per jaar. Wilde hazen kunnen ongeveer 7 jaar oud worden, maar de helft van de hazen sterft al binnen een maand na de geboorte.




De haas is supersnel. Zijn topsnelheid bedraagt wel 65 kilometer per uur! Om het zijn belager nóg lastiger te maken, slaat hij daarbij ook nog eens haken: in volle vaart verandert hij 90 graden van richting. Er worden speciale hondenrennen georganiseerd, waarbij hazewindhonden een haas moeten zien te vangen. Vroeger werd daarbij een echte haas gebruikt, maar tegenwoordig is ‘de haas’ een mechaniek.





James Hare (tekening: Peter Twisk).



Het konijn kwam oorspronkelijk alleen op het Iberisch Schiereiland* voor. Dat hoorde 2000 jaar geleden bij het Romeinse Rijk. De Romeinen zijn konijnen gaan houden. Niet voor de lol, maar om ze op te eten. Bij ons komt het konijn pas sinds de middeleeuwen voor. Tegenwoordig vind je hem bijna overal in Europa. Alleen niet in Noord-Scandinavië en in het hooggebergte, want daar is het te koud. Ze houden van droge, zandige gronden. In klei, steen of veen kan het konijn geen holen graven!




Bij onraad stampen konijnen met hun achterpoten op de grond. Anders dan de haas, hebben ze een hol waarin ze kunnen wegvluchten. Zo’n hol kan uitgroeien tot een echte burcht. Een burcht wordt bewoond door een konijnenfamilie. Zo’n familie telt gewoonlijk ongeveer tien konijnen en de ouders zijn er de baas. Een moer kan het hele jaar door jongen krijgen. Er zijn 2 à 3 worpen per jaar, met 3 à 7 jongen per worp. De jongen zijn bij hun geboorte kaal en blind. Ze verblijven in een ondergrondse kraamkamer. Daar komt de moer maar enkele minuten per dag langs om ze te zogen.








Myxomatose is een dodelijke konijnenziekte. De konijnen worden blind en gaan langzaam dood; ze creperen. In 1952 was een Franse arts zo dom om in zijn tuin twee konijnen uit te zetten die hij had geïnfecteerd met het myxomatosevirus. Deze twee konijnen besmetten vervolgens de wilde konijnen in de buurt. Enzovoort. Binnen enkele jaren was ook bij ons de stand gedecimeerd!




Konijnen eten gewoonlijk gras en kruiden. Vooral bij vorst eten ze echter ook boombast. Ze ‘keutelen’ op vaste plaatsen. Overdag produceren ze vochtige, groene uitwerpselen en ’s nachts de bekende droge, bruingrijze knikkers. Bijzonder is dat ze die groene keutels weer opeten. Ze bevatten namelijk vitamine B12. Die stof wordt afgescheiden door bacteriën die in het darmstelsel van het konijn leven. Voor het konijn zijn de keutels dus vitaminepillen!








* Het Iberisch Schiereiland bestaat uit Spanje en Portugal.









Surfspin: naar het werkblad Haas & konijn (pdf).

School-tv: havik jaagt op konijn (filmpje van 50 seconden).

Surfspin: naar het keuzemenu Natuur.

Naar het HOME van de Surfspin.







Geplaatst op 21 november 2006, gewijzigd op 18 mei 2009.







© Surfspin 2006-2009; tekening © Peter Twisk.